Απολογισμός ενός μαραθωνίου στην αριστεία, στον στίβο της Ιατρικής, της έρευνας και της ακαδημαϊκής ζωής
Ευθυτενής, χαµογελαστός, µε το ζωηρό βήμα του ανθρώπου που δεν θα κάνει πίσω εάν βρεθεί μπροστά σε εμπόδια, ο Χαράλαμπος Μουτσόπουλος, ο διεθνούς ακτινοβολίας ακαδημαϊκός, φθάνει στο εστιατόριο «Αγορά» στους Αμπελοκήπους, όπου είχαμε ορίσει να συναντηθούμε, δυο βήματα από το σπίτι όπου έζησε ως φοιτητής Ιατρικής και αποτελεί εδώ και χρόνια το ιατρείο του. Εκεί δέχεται έως σήμερα τους ασθενείς του ο άνθρωπος που εξέλιξε την Ανοσολογία στην Ελλάδα και είναι αυθεντία στο σύνδρομο Sjögren και στις αυτοάνοσες ρευματικές παθήσεις. Εντεκα χρόνια μετά την αφυπηρέτησή του από την Ιατρική Αθηνών, συνεχίζει τη δραστηριότητά του ως κλινικός γιατρός, ερευνητής, μέντορας.
Εχει μόλις εκδοθεί στα αγγλικά η αυτοβιογραφία του, «Passion for Excellence. My Lifelong Journey into Medicine and Public Service», από τον οίκο Springer Biographies, και μιλάμε γι’ αυτήν. Είναι ένας παθιασμένος «μαραθώνιος για την αριστεία». Η γλαφυρή περιγραφή μιας ζωής πολυκύμαντης και εξέχουσας επιστημονικά στις ΗΠΑ και στην Ελλάδα, με πιστή παράθεση και των θετικών και των αρνητικών συμβάντων, τραγελαφικών γεγονότων, πικρών ή δύσκολων στιγμών, φαύλων καταστάσεων, συναλλαγών, συμπαιγνιών. «Πιστεύω ότι πρέπει κανείς να απλώνει τα βρώμικα ρούχα δημοσίως. Αν εκτεθούν οι κακές συμπεριφορές, ίσως μπορέσουμε να διορθωθούμε».
Ο λόγος του είναι γρήγορος και ευθύβολος, με την αμεσότητα εκείνου που δεν νοιάζεται αν θα ενοχλήσει, αν θα ξεβολέψει, αν θα δημιουργήσει εχθρούς, χωρίς περιστροφές, καλλωπισμούς, τυπικότητες, αλλά σε τόνο απροσχεδίαστα φιλικό. «Λέω την αλήθεια χωρίς να νοιάζομαι για τις επιπτώσεις, δεν μασάω τα λόγια μου. Είμαι politically incorrect».
Δύο προβλήματα, λέει, «δεν αφήνουν τα πανεπιστήμια να προοδεύσουν. Η ενδογαμία, η προαγωγή εκ των έσω, το όχι στο νέο αίμα· ο λέκτορας θα καταλήξει καθηγητής, σαν δημόσιος υπάλληλος. Τόσο διότι πάσχουμε από ξενοφοβία όσο και γιατί κάναμε λάθη. Φέραμε από το εξωτερικό ανθρώπους πολύ ώριμους, κουρασμένους, που δεν παρήγαγαν πλέον. Στην Ελλάδα για να επιτύχεις κάτι πρέπει να δουλέψεις πολύ, αν έρθεις 60 χρόνων δεν ωφελεί. Το δεύτερο πρόβλημα είναι ο νεποτισμός. Οι μηχανορραφίες που επιτρέπουν στους απογόνους ή συγγενείς καθηγητών να καταλάβουν πανεπιστημιακή θέση. Ορισμένοι το αξίζουν, όμως δεν αποτελούν τον κανόνα. Ερευνα στην Ιατρική Αθηνών έδειξε ότι 55% των 140 ομότιμων ή ενεργών καθηγητών είχαν συγγενή σε πανεπιστημιακή θέση! Δεν γίνεται να κρατάς στο πανεπιστήμιο κάποιον που δεν παράγει. Η αξιολόγηση πρέπει να εφαρμοστεί παντού, όσο γίνεται πιο αντικειμενική και σκληρή. Οχι για να τιμωρηθούμε, αλλά για να βελτιωθούμε. Ευτυχώς άρχισε η αξιολόγηση στα ινστιτούτα. Χαίρομαι ιδιαιτέρως, αν και το ελληνικό δαιμόνιο παρεμβαίνει παντού».
Πιστεύω ότι πρέπει κανείς να απλώνει τα βρώμικα ρούχα δημοσίως. Αν εκτεθούν οι κακές συμπεριφορές, ίσως μπορέσουμε να διορθωθούμε.