ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΣΕ COVID-19

Συγγραφείς: Ατζαμόγλου Σ.^1­­, Αφράτη Α. ^1­ ,^­Κοντομίχος Λ. ², Πεπονής Β. ^1­­

^1­­­ Οφθαλμιατρείο Αθηνών, Α’ Οφθαλμολογικό Τμήμα, ^{2 ­­­}Οφθαλμιατρείο Αθηνών, Β’ Οφθαλμολογικό Τμήμα

Η νόσος COVID-19 οφείλεται στον ιό της οικογένειας Corona, SARS-CoV-2. Τα πρώτα κρούσματα εμφανίστηκαν τέλος Δεκεμβρίου του 2019 στην πόλη Γουχάν, της επαρχίας Χουμπέι της Κίνας. Κατά τη συγγραφή του παρόντος, παγκοσμίως έχουν επιβεβαιωθεί 3.149.255 κρούσματα και 218.386 θάνατοι. Η περίοδος επώασης της νόσου θεωρείται ότι είναι έως 14 ημέρες, με ένα μέσο όρο 4-5 ημερών από την έκθεση στον ιό μέχρι την εμφάνιση των συμπτωμάτων. ^[1-3]

Οι ασυμπτωματικοί φορείς αποτελούν ένα μεγάλο ποσοστό, το οποίο όμως είναι δύσκολο να εκτιμηθεί επιδημιολογικά. Τα συχνότερα συμπτώματα είναι πυρετός (83-99%), βήχας (59-82%), κόπωση (44-70%), ανορεξία (40-84%), δυσκολία στην αναπνοή (31-40%), απόχρεμψη (28-33%) και μυαλγίες (11-35%). ^[1,4-9] Σπανιότερα καταγράφονται  κεφαλαλγία, σύγχυση, πονόλαιμος, αιμόπτυση και διάρροια (<10%). ^[1,4-6] Βιβλιογραφικές αναφορές υποστηρίζουν την ύπαρξη ανοσμίας και αγευσίας πριν την εμφάνιση συμπτωμάτων  από το ανώτερο αναπνευστικό. ^[10]

Τα οφθαλμολογικά ευρήματα σε πάσχοντες με COVID-19 περιλαμβάνουν μη ειδικά σημεία ιογενούς επιπεφυκίτιδας. Πιο συγκεκριμένα παρατηρούνται υπεραιμία επιπεφυκότα, χήμωση, επιφορά και οφθαλμικές εκκρίσεις. ^[11] (Εικόνα 1)^[12] Σε μία αναδρομική μελέτη, η οποία πραγματοποιήθηκε σε νοσοκομείο της επαρχίας Χουμπέι, σε μία σειρά 38 κλινικά επιβεβαιωμένων περιστατικών με COVID-19, 12 ασθενείς παρουσίασαν εικόνα ιογενούς επιπεφυκίτιδας. Οι 11 είχαν θετική RT-PCR στο ρινοφαρυγγικό έκκριμα και 2 εξ’ αυτών είχαν θετική RT-PCR και στο επίχρισμα επιπεφυκότα . ^[11] Ωστόσο, υπάρχει διχογνωμία για τα αποτελέσματα αυτά, αφού η χήμωση σε βαρέως πάσχοντες ίσως να μη δηλώνει ενεργό επιπεφυκίτιδα αλλά ανακατανομή υγρών στο διάμεσο χώρο^[12]. Σε μία άλλη προοπτική μελέτη 30 επιβεβαιωμένων με πνευμονία περιστατικών με SARS-CoV-2, μόνο ένας ασθενής παρουσίασε συμπτώματα επιπεφυκίτιδας. Ο ασθενής ήταν και ο μοναδικός με θετικά για τον ιό δείγματα από τις επιπεφυκοτικές εκκρίσεις και τα δάκρυα^[13]. 

Παρόλο που η επιπεφυκίτιδα φαίνεται να μην είναι το συχνότερο εύρημα ή η πρώτη εκδήλωση της νόσου COVID-19, υπάρχει η πιθανότητα ο οφθαλμίατρος να είναι ένας από τους επαγγελματίες υγείας που θα έρθει σε επαφή με ασθενή που νοσεί από τον SARS-CoV-2. Είναι πιθανή η μετάδοση μέσω των οφθαλμικών εκκρίσεων, καθώς ο ιός ανευρίσκεται σε αυτές, αλλά αυτή η άποψη ακόμα αποτελεί αντικείμενο μελέτης. Συνεπώς, η πολύ μικρή απόσταση εργασίας των οφθαλμιάτρων από τους ασθενείς καθιστούν αναγκαία τη λήψη όλων των απαραίτητων μέτρων ατομικής προστασίας κατά την εξέταση.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Guan WJ, Ni ZY, Hu Y, et al. Clinical Characteristics of Coronavirus Disease 2019 in China. The New England journal of medicine. 2020.

2. Li Q, Guan X, Wu P, et al. Early Transmission Dynamics in Wuhan, China, of Novel Coronavirus-Infected Pneumonia. The New England journal of medicine. 2020.

3. Lauer SA, Grantz KH, Bi Q, et al. The Incubation Period of Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) From Publicly Reported Confirmed Cases: Estimation and Application. Annals of internal medicine. 2020.

4. Chen N, Zhou M, Dong X, et al. Epidemiological and clinical characteristics of 99 cases of 2019 novel coronavirus pneumonia in Wuhan, China: a descriptive study. Lancet (London, England). 2020;395(10223):507-513.

5. Huang C, Wang Y, Li X, et al. Clinical features of patients infected with 2019 novel coronavirus in Wuhan, China. Lancet (London, England). 2020;395(10223):497-506.

6. Wang D, Hu B, Hu C, et al. Clinical Characteristics of 138 Hospitalized Patients With 2019 Novel Coronavirus-Infected Pneumonia in Wuhan, China. Jama. 2020.

7. Xu XW, Wu XX, Jiang XG, et al. Clinical findings in a group of patients infected with the 2019 novel coronavirus (SARS-Cov-2) outside of Wuhan, China: retrospective case series. BMJ (Clinical research ed). 2020;368:m606.

8. Wu C, Chen X, Cai Y, et al. Risk Factors Associated With Acute Respiratory Distress Syndrome and Death in Patients With Coronavirus Disease 2019 Pneumonia in Wuhan, China. JAMA Intern Med. 2020.

9. Pan L, Mu M, Ren HG, et al. Clinical characteristics of COVID-19 patients with digestive symptoms in Hubei, China: a descriptive, cross-sectional, multicenter study. Am J Gastroenterol. 2020;[Epub ahead of print].

10. Yang X, Yu Y, Xu J, et al. Clinical course and outcomes of critically ill patients with SARS-CoV-2 pneumonia in Wuhan, China: a single-centered, retrospective, observational study. The Lancet Respiratory medicine. 2020

11. Ping Wu, Fang Duan, et al. Characteristics of Ocular Findings of Patients With Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) in Hubei Province, China. Jama Ophthalmology.2020.

12. Lu Chen, Meizhou Liu, Zheng Zhang, Kun Qiao, Ting Huang, Miaohong Chen, Na Xin, Zuliang Huang, Lei Liu, Guoming Zhang, Jiantao Wang, Ocular manifestations of a hospitalised patient with confirmed 2019 novel coronavirus disease, British Journals of Ophthalmology, April 2020

13. James Chodosh, Gary N. Holland, Steven Yeh, Important coronavirus updates for ophthalmologists. Διαθέσιμο στο διαδικτυακό τόπο: https://www.aao.org/headline/alert-important-coronavirus-context (last access Apr 27, 2020)

14. Jianhua Xia, Jianping Tong, et al. Evaluation of coronavirus in tears and conjunctival secretions of patients with SARS-CoV-2 infection. Journal of Medical Virology.2020.