ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ ΣΤΑ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ
Dr. Κ. ΚΟΥΜΑΚΗΣ Νευρολόγος-Ψυχίατρος
Dr. Ι. ΒΕΛΕΝΤΖΑΣ Νευρολόγος-Ψυχίατρος
Στα μέσα του 20ου αιώνα συντελέσθηκε η θεραπευτική επανάσταση στον τομέα της Νευρολογίας και της Ψυχιατρικής με την ανακάλυψη των ψυχοτρόπων φαρμάκων όπως τα αντιψυχωσικά, τα αγχολυτικά και τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα αλλά και σ’ ότι αφορά τα νευρολογικά νοσήματα τα αντιεπιληπτικά, αντιπαρκινσονικά, αντιμυασθενικά, ανοσοτροποποιητικά, ειδικά αναλγητικά.
Πριν την περίοδο αυτή τα νευρολογικά και ψυχιατρικά νοσήματα αντιμετωπίζονταν με μεθόδους όπως η ηλεκτροσπασμοθεραπεία, οι καταιονισμοί κα…
Παρ’ ότι οι θεραπείες αυτές προσέφεραν μεγάλη βοήθεια σε πολλούς ασθενείς συχνά η αποτελεσματικότητα τους περιορίζεται είτα από τις παρενέργειες τους είτε από την ασυμβατότητά τους με άλλες θεραπείες που ήδη λαμβάνει ο ασθενής για διάφορα άλλα προβλήματα υγείας.
Από την δεκαετία του 1930 κατεγράφησαν και ταξινομήθηκαν από τον Berger οι εγκεφαλικές ηλεκτρικές συχνότητες βάσει των οποίων εξελίχθηκαν οι διαγνωστικές μέθοδοι της ηλεκτροεγκεφαλογραφίας και της μαγνητοεγκεφαλογραφίας. Η ανάπτυξη της ψηφιακής τεχνολογίας στα τέλη της δεκαετίας του 1970 επέτρεψε την φασματική ανάλυση και απεικόνιση της ηλεκτρομαγνητικής εγκεφαλικής δραστηριότητας.
Με την εμφάνιση των ψηφιακών ηλεκτροεγκεφαλογράφων, τα πιο εξελιγμένα συστήματα χαρτογράφησης επέτρεψαν την οριοθέτηση παθολογικών εστιών εγκεφαλικής δυσλειτουργίας καθώς και σε ορισμένες περιπτώσεις την αλλαγή συχνοτήτων του φάσματος μετά από επιτυχημένη φαρμακευτική επιλογή προτού ακόμη γίνουν αντιληπτά τα θεραπευτικά αποτελέσματα.
Ο δρόμος πλέον είχε ανοίξει ώστε μια άλλη μέθοδος που χρησιμοποιείτο έως τότε για καθαρά διαγνωστικούς λόγους και συγκεκριμένα ο διακρανιακός μαγνητικός ερεθισμός να εξελιχθεί σε θεραπευτική μέθοδο.
Ο μαγνητικός ερεθισμός που εφαρμόζεται στον εγκέφαλο λειτουργεί με την επαγωγή ηλεκτρικού πεδίου στον εγκεφαλικό φλοιό με αποτέλεσμα την δημιουργία ηλεκτρικού ερεθισμού εγκεφαλικών περιοχών που ελέγχουν συγκεκριμένες κινητικές ή αισθητικές λειτουργίες. Η μέτρηση της ανταπόκρισης στη μαγνητική διέγερση με μονήρη ερεθισμό σε χρόνο και ένταση χρησιμοποιείται έως σήμερα για διαγνωστικούς λόγους κυρίως στη μυϊκή ανταπόκριση.
Η εφαρμογή της διακρανιακής μαγνητικής διέγερσης με επαναλαμβανόμενα ερεθίσματα σε συγκεκριμένες συχνότητες άρχισε να εφαρμόζεται στα τέλη της δεκαετίας του 1990 πλέον συστηματικά και για θεραπευτικούς λόγους.
Βάσει των δεδομένων που προέκυψαν από εκτεταμένες κλινικές μελέτες τεκμηριώθηκε η αποτελεσματικότητα της σε διάφορα ψυχιατρικά και νευρολογικά νοσήματα. Ωστόσο για κάποιο χρονικό διάστημα τα κλινικά αποτελέσματα της μεθόδου αυτής δεν ήταν πάντοτε τα αναμενόμενα ενώ υπήρξαν και παροδικά ανεπιθύμητα συμβάματα. Στην πορεία διαπιστώθηκε ότι η ακριβέστερη εντόπιση της εγκεφαλικής περιοχής που έπρεπε να διεγερθεί επέτρεπε την αποφυγή συμβαμάτων και την επίτευξη του μέγιστου δυνατού κλινικού αποτελέσματος. Η νευροπλοήγηση όμως, μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε αρχικά στις λεπτές νευροχειρουργικές επεμβάσεις, συνδυάζοντας τρισδιάστατη μαγνητική απεικόνιση με δυνατότητα ακριβούς προσδιορισμού ανατομικών και λειτουργικών εγκεφαλικών περιοχών, προσέθεσε την απαιτούμενη ακρίβεια στην εφαρμογή των διακρανιακών μαγνητικών ερεθισμών. Κατ’ αυτόν τον τρόπο με τον συνδυασμό της νευροπλοήγησης με τον διακρανιακό μαγνητικό ερεθισμό επετεύχθησαν σταθερότερα κλινικά αποτελέσματα και αποφυγή ανεπιθύμητων συμβαμάτων.
Όμως και η διαγνωστική εφαρμογή της μεθόδου ωφελήθηκε από τον ίδιο συνδυασμό νευροπλοήγησης και διακρανιακής μαγνητικής διέγερσης και χρησιμοποιήθηκε στη νευροχειρουργική για τον ακριβέστατο εντοπισμό περιοχών ενδιαφέροντος που ο νευροχειρουργός πρέπει κατά την διάρκεια της επέμβασης να αποφύγει ώστε να μην προκύψουν μετεγχειρητικά λειτουργικά προβλήματα στους ασθενείς. Η μέθοδος επιτρέπει την λειτουργική χαρτογράφηση του εγκεφάλου με ακρίβεια χιλιοστού, κάτι που είναι αδύνατο να επιτευχθεί με άλλο τρόπο.
Ιδιαίτερα χρήσιμη η μέθοδος αυτή είναι στην χειρουργική αντιμετώπιση εγκεφαλικών όγκων, αποστημάτων, αγγειακών δυσπλασιών και άλλων μορφωμάτων που γειτνιάζουν με λειτουργικές ανατομικές περιοχές όπως κέντρα λόγου, υπολογισμών και κίνησης. Επίσης κερδίζει ολοένα έδαφος στην χειρουργική θεραπεία της επιληψίας
Πρόσφατα δημοσιεύθηκαν στο επιστημονικό περιοδικό της παγκόσμιας ομοσπονδίας κλινικής νευροφυσιολογίας (Clin Neurophysiol. 2014 Jun 5.) οι θεραπευτικές ενδείξεις του επαναλαμβανόμενου διακρανιακού μαγνητικού ερεθισμού. Συγκεκριμένα περιλαμβάνονται η κατάθλιψη, σύνδρομα πόνου, ορισμένα συμπτώματα της σχιζοφρένειας, συνέπειες αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων, οι εμβοές ώτων, οι ακουστικές ψευδαισθήσεις ενώ υπάρχουν ενδείξεις για τις εξωπυραμιδικές κινητικές διαταραχές (Πάρκινσον κα…), πολλαπλή σκλήρυνση, πλαγία αμυοτροφική σκλήρυνση, επιληψία, διαταραχές επιπέδου συνειδήσεως, αγχώδεις διαταραχές, ψυχαναγκαστικές-καταναγκαστικές διαταραχές, σχιζοφρένεια, εθιστικές διαταραχές και υστερία.
Συμπερασματικά ο διακρανιακός μαγνητικός ερεθισμός με σύστημα νευροπλοήγησης είναι μία σύγχρονη θεραπευτική και διαγνωστική, μη αιματηρή μέθοδος, ακριβής και αποτελεσματική, που μπορεί να εφαρμοσθεί σχεδόν σε όλους τους ασθενείς με τις παραπάνω παθήσεις που είτε λαμβάνουν είτε δεν λαμβάνουν (και ιδίως για αυτούς) για διάφορους λόγους φαρμακευτική αγωγή.